شیر کنترلی (Control Valve)
یکی از تجهیزات مهم در سیستم‌های کنترلی صنعتی است که وظیفه‌ی تنظیم جریان سیال (گاز، مایع یا بخار) را بر عهده دارد. این شیرها با استفاده از سیگنال‌های کنترلی که از سیستم‌های کنترل و اتوماسیون صنعتی دریافت می‌کنند، میزان باز یا بسته بودن شیر را تنظیم می‌کنند تا جریان سیال به میزان مطلوب برسد.
انواع شیرکنترلی
انواع شیر کنترلی
شیرهای کنترلی گلوب (Globe Valves): این نوع شیرها به دلیل دقت بالا در تنظیم جریان، بسیار پرکاربرد هستند. عملکرد آن‌ها بر اساس حرکت یک دیسک یا پلاگ است که به وسیله‌ی استم (Stem) کنترل می‌شود.
شیرهای کنترلی پروانه‌ای (Butterfly Valves): این شیرها دارای یک دیسک چرخان هستند که با تغییر زاویه‌ی دیسک، جریان سیال را تنظیم می‌کنند. از ویژگی‌های آن‌ها می‌توان به هزینه‌ی کمتر و سرعت بالای عملکرد اشاره کرد.
شیرهای کنترلی توپی (Ball Valves): این شیرها دارای یک توپ با سوراخ هستند که با چرخش آن، جریان سیال کنترل می‌شود. این نوع شیرها برای کاربردهایی که نیاز به باز و بسته شدن سریع دارند، مناسب هستند.
شیرهای کنترلی دیافراگمی (Diaphragm Valves): این شیرها با استفاده از یک دیافراگم انعطاف‌پذیر جریان سیال را کنترل می‌کنند. این نوع شیرها برای سیالات خورنده و سیالات حاوی ذرات جامد مناسب هستند.
اجزاء اصلی شیر کنترلی
اکچویتور (Actuator): این قسمت مسئول حرکت دادن مکانیزم داخلی شیر است که می‌تواند به صورت الکتریکی، پنوماتیکی یا هیدرولیکی باشد.
پوزیشنر (Positioner): این دستگاه موقعیت شیر را نسبت به سیگنال کنترلی تنظیم می‌کند و دقت بالایی در عملکرد شیر ایجاد می‌کند.
بدنه شیر (Valve Body): قسمت اصلی شیر که شامل محفظه و مکانیزم داخلی است که جریان سیال را کنترل می‌کند.
کاربردهای شیر کنترلی
صنایع نفت و گاز: کنترل جریان نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی در خطوط لوله و پالایشگاه‌ها.
صنایع شیمیایی: تنظیم جریان مواد شیمیایی در فرایندهای تولید.
نیروگاه‌ها: کنترل جریان آب، بخار و سوخت در سیستم‌های تولید انرژی.
سیستم‌های تهویه مطبوع: تنظیم جریان هوا و مبرد در سیستم‌های HVAC.
مزایا و معایب شیرهای کنترلی
مزایا:
دقت بالا در کنترل جریان.
قابلیت اتوماسیون و اتصال به سیستم‌های کنترل.
انواع مختلف برای کاربردهای متنوع.
معایب:
هزینه بالا به دلیل پیچیدگی مکانیزم‌ها.
نیاز به نگهداری و سرویس دوره‌ای.
حساسیت به شرایط عملیاتی و نیاز به انتخاب صحیح بر اساس نوع سیال و شرایط فرایندی.
در نهایت، انتخاب نوع و مدل مناسب شیر کنترلی برای هر کاربرد خاص نیازمند بررسی دقیق شرایط عملیاتی، نوع سیال، فشار و دما و همچنین الزامات سیستم کنترلی است.
