فلنج (Flange) یکی از اجزای مهم و پرکاربرد در سیستم‌های لوله‌کشی، تجهیزات نفت و گاز، پتروشیمی، صنایع غذایی و بسیاری دیگر از صنایع است. فلنج‌ها برای اتصال قطعات لوله به یکدیگر، به تجهیزات و یا برای مسدود کردن انتهای لوله‌ها استفاده می‌شوند. این اتصالات به دلیل امکان جداسازی و نصب مجدد، انعطاف‌پذیری بالا و مقاومت در برابر فشار و دماهای مختلف، بسیار محبوب هستند.
فلنج‌ها براساس طراحی و کاربرد به چند نوع تقسیم می‌شوند:
این نوع فلنج‌ها دارای سطح تخت هستند و برای فشارهای کم و متوسط استفاده می‌شوند.
دارای شیارهایی در سطح تماس برای جای‌گذاری حلقه‌های آب‌بندی (Gasket) و برای فشارهای بالا مناسب هستند.
دارای دنده‌هایی در داخل هستند و برای اتصال به لوله‌های دنده‌ای به کار می‌روند. این نوع فلنج‌ها برای فشارهای کم و متوسط مناسب‌اند.
دارای گردنی بلند و مخروطی هستند که به لوله جوش داده می‌شوند. این فلنج‌ها برای فشارهای بالا و دماهای شدید مناسب‌اند.
به لوله لغزانده می‌شوند و سپس جوش داده می‌شوند. این فلنج‌ها برای فشارهای کم و متوسط مناسب‌اند.
برای مسدود کردن انتهای لوله‌ها استفاده می‌شود و هیچ دهانه‌ای ندارد.
صنایع نفت و گاز: برای اتصال لوله‌ها و تجهیزات مختلف در سیستم‌های پالایشگاهی و انتقال گاز.
پتروشیمی: برای اتصال و جداسازی آسان تجهیزات فرآیندی.
صنایع غذایی و دارویی: استفاده از فلنج‌های استنلس استیل به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و سادگی در تمیز کردن.
سیستم‌های آبرسانی و فاضلاب: برای اتصالات قابل جداسازی و تعمیرات سریع.
نصب صحیح فلنج‌ها اهمیت بسیاری دارد تا از نشتی و خرابی‌های احتمالی جلوگیری شود. معمولاً فلنج‌ها با استفاده از پیچ و مهره به یکدیگر متصل می‌شوند و یک گسکت (واشر) بین دو فلنج قرار می‌گیرد تا آب‌بندی مناسبی فراهم شود. انتخاب مناسب گسکت و نوع پیچ و مهره‌ها نیز بستگی به شرایط فشار و دما دارد.
قابلیت جدا کردن و نصب مجدد
انعطاف‌پذیری در استفاده و تعمیرات
مقاومت بالا در برابر فشار و دماهای مختلف
هزینه نصب و نگهداری بالاتر نسبت به برخی اتصالات دیگرنیاز به فضای بیشتری برای نصب و تعمیرات در نهایت، انتخاب فلنج مناسب بستگی به نیازهای خاص هر پروژه و شرایط کاری دارد. از این رو، مشاوره با متخصصان و مهندسان مربوطه در این زمینه ضروری است.
فلنج‌ها می‌توانند از مواد مختلفی ساخته شوند که بسته به نوع کاربرد و شرایط محیطی انتخاب می‌شوند. مواد معمول شامل:
فولاد کربنی
فولاد ضد زنگ (استنلس استیل)
آلیاژهای نیکل
آلومینیوم
چدن